سنگ مرمریت از جمله مصالح ساختمانی اصلی بود که از دوران باستان برای ساخت مجسمه استفاده می شد. در این مقاله ، قصد داریم به توضیح درباره کانی های تشکیل دهنده این سنگ و استفاده آن در سرزمین های مختلف میپردازیم . با ما همراه باشید.
آنچه ما "سنگ مرمریت" می نامیم، اساساً نوعی سنگ آهک است که با رسوب از صدها هزار سال پیش به وجود آمده است . ویژگی قابل تشخیص سنگ مرمریت این است که می توان آن را با صیقل دادن براق کرد و کلمه یونانی μάρμαρον به معنای براق است. در ایام گذشته این کلمه را برای چندین نوع سنگ که آهکی نبودند نیز مانند سنگ گرانیت به کار می بردند.
سنگ مرمریت در بین النهرین
در تمدن بین النهرین از سنگ مرمریت برای ساخت و شکل دادن احجام حیوانات طبیعی و خیالی استفاده شده است. استفاده از سنگ های دیگر نظیر دیوریت و سنگ آهک نیز مرسوم بوده است.
سنگ مرمریت در مصر
در تمدن مصر اانواع سنگ ها در مجسمه سازی کاربرد داشته که در بین آنها سنگ مرمریت و سنگ گرانیت بیشتر استفاده شده است. آنها از سنگ مرمریت بیشتر در ساخت اشکالی نظیر خدایان فرعون سرستون های نگهبانان معبد استفاده کردند. بسیاری از پژوهشگران بر این باورند که استفاده از سنگ مرمریت نسبت به بقیه سنگ ها تراش بهتری داشته و به راحتی می توان جزئیات چهره و لباس را در سنگ ایجاد کرد.
سنگ مرمریت در یونان
در حالی که سنگ آهک از زمان های بسیار قدیم استخراج شده است،ولی از سنگ مرمریت به جز موارد خاص استفاده نمیشد . در میان استثناهای عصر برنز، «بتها» از سیکلادها بودند. یونانیان میسنی نیز از سنگ مرمریت استفاده می کردند، اما نه همیشه .
برای زیباتر کردن سنگ مرمریت ، کارگران (لیθουργοί، "کارگران سنگ") در ابتدا ابزارهایی از جنس آهن استفاده میکردند . حتی در آن زمان نیز سنگ مرمریت کمیاب بود، معمولاً برای یک پروژه خاص استخراج می شد. زمانی که پروژه ، که میتوانست یک مجسمه باستانی یا یک معبد کلاسیک باشد ، به پایان رسید، دیگر سنگی بریده نشد.
در طول دوران آرکائیک در یونان که در قرن هشتم قبل از میلاد مسیح بوده . هنرمندان به طور وسیعی از سنگ های مرمریت در مجسمه سازی استفاده کردند. گرچه سبک کار هنرمندان واقع گرایی یا رئال بوده مجسمه ها طبیعی نیستند و نسبت اندازه و حرکات آنها اغراق شده است.
در طول دوره کلاسیک یونان 300 تا 500 سال قبل از میلاد مسیح . استفاده از سنگ های مرمریت در تولید آثار هنری در بین هنرمندان افزایش یافت . هنرمندان این دوره مهارت بالایی در برجسته سازی و ایجاد جزئیات بیشتر در مجسمه ها داشتند.
در طول دوره هلنیستی 323 قبل از میلاد مسیح تا 31 بعد از میلاد مسیح . هنرمندان شروع به تولید مجسمه هایی با رفتار طبیعی و همراه با حرکت کردند که در بسیاری از آثار یونان دیده می شود.اگرچه پادشاهان هخامنشی داریوش اول بزرگ (521-486) و خشایارشا (486-465) دستور دادند چندین کتیبه در شوش بر روی تخته های مرمریت نوشته شود، اما استفاده از
این نوع سنگ اساساً در انحصار یونانیان بود.
در عصر هلنیستی، تقاضای کافی برای سنگ های براق و رنگی وجود داشت که امکان تولید انبوه را فراهم می کرد. دربار پادشاهان بطلمیوسی، آنتیگونی، آتالید و سلوکی (یعنی کاخ های اسکندریه، پلا، پرگامون و انطاکیه) به خاطر تزئینات دیوارهای مرمری خود معروف بودند. اولین سبک پمپی نقاشی دیواری، که از صفحات مرمریت تقلید می کند، نشانه ای از محبوبیت نوع جدید هنر داشت.
سنگ مرمریت در رم
رم باستان استفاده از سنگ مرمریت را گسترش داد و سنگ مرمریت در همه جا فراگیر شد . معرف است که امپراطور آگوستوس که شهری از آجر پیدا کرده و شهری پوشیده از مرمریت را ترک کرده است. خیابان اصلی افسس با سنگ مرمریت سنگفرش شده بود.
به راحتی می توان فهمید که چرا سنگ های براق تا این حد محبوب شدند. کارگران معادن سنگ (به لاتین: marmorarii) می توانستند سنگ های بسیار بزرگ با کیفیت ثابت را پیدا کنند که در چندین رنگ موجود بود و کار کردن با آنها بسیار آسان بود. این نوع سنگ به اندازهای استحکام داشت که میتوان از آن در ساختمانهای تاریخی استفاده کرد، همچنین میتوانستند از آنها برای ساخت مجسمه، مبلمان یا اشیاء دیگر نیز کنند . استفاده از چندین تکنیک پولیش به پولیتورها این امکان را می دهد که سطوحی را ایجاد کنند که به جذابیت و براقیت آن بیفزاید.
در تمدن روم آثار مجسمه سازی به دو گروه تقسیم می شود : پرتره و نیم تنه که از روی مجسمه های برنزی یونانی اقتباس شده است.در طول دوره جمهوری در روم هنرمندان پرتره های افرادی مانند: سیاستمداران افسران ارتش مورخان را بصورت سردیس تولید می کردند.در دوره امپراطوری روم 31 سال قبل از میلاد مسیح تا 476 سال بعد از میلاد مسیح سنگ های مرمریت جایگزین مجسمه های برنزی شدند و بیشتر مجسمه ها بصورت تمام قد ساخته شدند.
:زیبایی سنگهای مرمریت آنقدر زیاد بود که به قول شاعر استاتیوس، در توصیف اتاقی که دومیتیان در آن شام سرو می کرد، گفت
تیله های زیبای آفریقایی و فریژیایی با هم رقابت می کنند و نمونه های زیادی از آن ها از سینه و خیوس وجود دارد و آنها نیز به نوبه خود با رنگ سبز اسپارت و سفید از لونا رقابت می کنند.
سنگ مرمریت در اروپا سده های میانی
در طول سده های میانی (قرن 5 تا 15 میلادی) هنرمندان ایتالیایی از سنگ هایی مجسمه میساختند که معادن آنها از اطراف منطقه زندگی خودشان تامین می شد و یا قطعاتی بودند که در جنگ ها تخریب شده بودند . برخلاف مجسمه های دوران باستان هنرمندان سنگ مرمریت را به صورت سبک رئالیسم و یا بصورت تصورات ساده به مجسمه تبدیل می کردند و چهره ها و اندام ها در اندازه طبیعی خود بود و یا بصورت مجسمه های کوچک در محراب کلیساها مورد استفاده قرار می گرفت.
در خارج از ایتالیا هنرمندان نیز به مجسمه سازی علاقه مند بودند اما با استفاده از موادی نظیر سنگ های دیگر . آهن و چوب به خلق آثار می رداختند. چون سنگ مرمریت به آسانی در دسترس نبود و قیمت آن نیز بالا بود . بنابراین در سایز های کوچک و بصورت محدود مورد استفاده قرار گرفت .
سنگ مرمریت در عصر رنسانس
در طول دوره رنسانس (قرن 14 تا 17 میلادی) هنرمندان هنرهی کلاسیک را بصورت گسترده تغییر دادند . یکی از عناصر هنر رنسانس احیای مجسمه های سنگی و استفاده وسیع از مرمریت در مجسمه سازی بوده است.
سنگ مرمریت در رنسانس در ایتالیا
در طول رنسانس در ایتالیا هنرمندان به طرح های طبیعی و ناتورالیسم علاقه مند شدند . هر چند هنرمندان مشهوری نظیر لئورناردو داوینچی و بوتیجلی بیشتر در زمینه نقاشی و طراحی مشهور شدند . میکل انژ به عنوان یک مجسمه ساز مشهور در این عصر شناخته شد و به طور عمده ای از مرمریت در مجسمه سازی استفاده کرد یکی از شاهکارهای او مجسمه داوود می باشد.
سنگ مرمریت در رنسانس شمالی
تاثیر دوره رنسانس ایتالیا در کشورهای شمالی منطقه آلپ نظیر هلند بلژیک آلمان و فرانسه و انگلیس را رنسانس شمالی می گویند . در این کشورها سبک خاص و جدیدی مشابه شبک های ایتالیا رونق گرفت و مانند هنرمندان ایتالیایی هنرمندان این کشورها نیز تغییر زیادی در سبک کلاسیک خود ایجاد کردند هر چند کمتر از مرمریت و بیشتر از آهن و چوب استفاده کردند . یکی از مشهورترین مجسمه های مرمریت در این دوره مجسمه موسی توسط هنرمند هلندی کلوس اسلوت بود.
سنگ مرمریت در دوره باروک
در دوره باروک اوایل قرن 17 تا پایان قرن 18 میلادی علاقه زیادی به خلق آثار درآماتیک با ظاهر پیچیده و تزئینات فراوان دیده می شود. مجسمه های مرمریت در این دوره توسط هنرمندانی نظیر جیان لورنزو و برنینی ساخته شد که همراه با جزئیات و نقوش پیچیده و رفتار و حرکات در صورت و اندام ها دیده می شود.
سنگ مرمریت در دوران جدید
هنرمندان مدرن نظیر کنستانتین برانکوشی از روش ها و طرح های دوره های قبلی فاصله گرفته و قطعات مرمریت را همراه با خطوط هندسی و انتضاعی و با نقوش بدوی ترکیب کردند.
در پایان:
در ایتالیای قرون وسطی و رنسانس، بسیاری از سنگهایی که در دوران باستان به روم و دیگر شهرها آورده شده بودند، دوباره مورد استفاده قرار میگرفتند ("spolia"). سنگ کاران نام های ایتالیایی مانند giallo antico ("زرد قدیمی")، cipollino ("سنگ پیاز") و pavonazzetto ("طاووس") را معرفی کردند که مورخان هنر و باستان شناسان هنوز از آنها استفاده می کنند. .